Nepostojeća rodna ravnopravnost u filmskoj industriji

Još od vremena nastanka filmova, žene su radile na njemu. Pa opet, rodna ravnopravnost u filmskoj industriji je i dalje neblagonaklona prema ženama, naročito na rediteljskim pozicijama. Sumnjate? Samo pogledajte ovogodišnju listu Oskar nominacija.

Jeste li znali da je:

• Big iz 1988. režirala žena? Penny Marshal
• Point Break iz 1991. režirala žena? Kathryn Bigelow
• Little Women iz 1994. režirala žena? Gilian Armstrong
• Boys Don’t Cry iz 1999. režirala žena? Kimberly Peirce
• American Psycho iz 2000. godine režirala žena? Mary Harron
• Monster iz 2003. režirala žena? Patty Jenkins

Kao i The Matrix, Lost in Translation, Yentl, Clueless, A League of Their Own, The Piano i mnoge druge. Ono što je zanimljivo kod nekih od navedenih, ali i mnogih drugih filmova koje su režirale žene jeste da – iako su filmovi osvajali Oskar nagrade za u kategoriji najboljih filmova, iste su izostajale za žene koje su ih režirale.

Izveštaj centra za proučavanje žena na televiziji i filmu iz 2019. godine otkriva da se procenat žena koje rade kao režiserke na top 250 filmova 13%, što je za 5% više u odnosu na prethodnu godinu. Pa opet, drugu godinu za redom, Oskar nominacije za najbolju režiju nije dobila niti jedna žena.

I, kako je to UN Women jasno istakao u svojoj infografici, za 90 godina, samo 5 žena je bilo nominovano za Oskara u kategoriji najbolje režije, dok je svega 1 tu nagradu i dobila. U pitanju je, naravno, Kathryn Bigelow za ostvarenje The Hurt Locker.

Upoređujući 1300 filmova sa najvećom zaradom u periodu od 2007.-2019. godine, Annenberg fondacija i USCAnnenberg inicijativa došla je do više nego interesantnih, a opet, uznemirujućih podataka. Naime, od 1448 režisera koji su radili na ovim filmovima, svega 70 su žene – što predstavlja odnos 20 na prema 1 u korist muškaraca! A opet, kritike filmova koje su režirale žene su blago povoljnije u odnosu na one koje su režirali muškarci!

Zašto je to tako?

S jedne strane, tu je ona stereotipna slika o režiseru kao muškarcu starijih godina, sa bejzbol kapon na glavi. I, uglavnom je u pitanju belac. Sa druge, glasačko (odlučujuće) telo na pomenutim festivalima većinski predstavljaju muškarci u poznim godinama i dokle god je tako, dok se situacija i na tom polju ne promeni, svakako ne možemo očekivati neki značajniji pomak napred. Daleko od toga da nema dobrih i kvalitetnih ženskih režisera – to smo pokazali i spiskom, a i potkrepili pomenutim istraživanjima.

Činjenica je da, kao i u ostalim sferama života, rodna ravnopravnost u filmskoj industriji kaska za implementacijom. I, pre nego budemo optuženi za „radikalni feminizam“ iliti šta već, ovde se ne radi o tome da žene treba nominovati samo zato što su žene. Ne. Stvar je u tome što ženama treba omogućiti ista prava kao i muškarcima – pre svega u priznavanju toga što rade. Samo ove godine, među filmovima koji su nominovani u bilo kojoj kategoriji, nalazi se 18 žena koje su ih režirale. Dovoljno dobri za nominacije za najbolji film, dokumentarac, strani film, animirani kratki film, ali ne i režiju? Pristrasnost i subjektivizam ka muškim režiserima, u najmanju ruku.

Ono što već vidimo jeste da, iako se zvanična filmska industrija opire promenama, iste su neminovne i već se dešavaju. Netflix ima posebnu kategoriju u kojoj su filmovi režirani od strane žena, još od prošle godine, a kao priznanje i validaciju onoga što žene režiseri rade. Ako to nije jasan pokazatelj promena, ne znamo šta jeste.

Šta može da se uradi?

Potrebno je tako malo. Osim volje da se prigrli i podrži promena, potrebno je da žiri Oskara, Bafte, Golden Globes nagrada i svih drugih filmskih/tv festivala, uključi više žena režisera – ne zato što su žene, već zato što rade i snimaju dobre, kvalitetne filmove. Treba nam meritokratija – nominacije i nagrade zasnovane na talentu, veštinama i zaslugama koje žene režiseri iskazuju, a koje se, decenijama unazad, izmiču.

I za kraj, preporučujemo da pročitate zaključke holivudskih glumica o tome šta za njih znači rad sa ženskim režiserima, kao i intervju sa 7 žena režisera koje je okupio Variety da pričaju upravo na ovu temu.